'Habibi' van Wim Peumans, een boek over het kruispunt seksualiteit, Islam en migratie
November 2022
Trefpunt Odi ging in gesprek met Wim Peumans over zijn boek 'Habibi: het lief en leed van LGBT moslims'. Het werd een boeiend gesprek over het kruispunt seksualiteit, migratie, Islam en asiel. Wim Peumans neemt je mee doorheen zijn boek en vertelde ons meer over racisme en discriminatie binnen de LGBT community.
Waarvan kunnen mensen je kennen Wim?
"Ik ben schrijver en doctor in de antropologie. Ik heb een doctoraat gedaan over de relatie tussen seksualiteit, Islam en migratie. Hiervoor werkte ik samen met LGBT’s met een migratieachtergrond in België. Na mijn doctoraat deed ik een postdoc, waarin ik mijn doctoraat verwerkt heb in een Engelstalig boek: 'Queer muslims in Europe'. Daarna ben ik gestopt met academisch werk en heb ik een politieke biografie geschreven. Hierdoor merkte ik dat schrijven en onderzoek doen mij enorm interesseren, maar niet binnen het keurslijf van een academische omgeving."
Je schreef al verschillende prachtige werken. Kan je ons hierover wat meer vertellen?
"'Habibi' is mijn eerste literaire werk. De thema’s die aan bod kwamen in mijn doctoraat zijn en blijven maatschappelijk relevant: seksualiteit, migratie, Islam, asiel… Het blijven hete hangijzers en ik merkte dat er al lange tijd geen boek meer was geschreven waarin de verhalen van LGBT moslims aanbod kwamen voor een breed publiek. In mijn boek heb ik 10 mensen uit mijn doctoraat opgezocht en opnieuw geïnterviewd en dat heb ik in 10 hoofdstukken gegoten. Elk hoofdstuk bestaat uit een verhaal van een LGBT moslim, maar in het boek probeerde ik het zo laagdrempelig mogelijk te houden. Hiervoor voegde ik reflectiekaders toe aan het boek waarin ik enkele vragen beantwoord, zoals 'hoe kan je asiel aanvragen op basis van seksualiteit en gender?', 'Wat wil dat zeggen uit de kast komen als LGBT moslim?'."
Je laatste boek kreeg de titel ‘habibi’. Geeft de titel een speciale betekenis aan het boek?
"'Habibi' is Arabisch voor 'mijn liefje, mijn schat'. Dat woord is voor mij speciaal, omdat het gebruikt wordt in de Arabische cultuur tussen mannen onderling, tussen vrouwen onderling en tussen man en vrouw. Het is een universeel woord en voor mij staat het voor de universele uitdrukking van liefde. Iedereen die aan bod komt in het boek is op zoek naar liefde, genegenheid en intimiteit. Of dat nu is van een partner, van familie of vrienden, dat is eigenlijk een universeel gegeven in het boek. Toen ik het boek schreef, ging ik naar een kapper in Maastricht, een hele stoere, gespierde Syrische man. En als er iemand klaar was met zijn knipbeurt dan stond een van de wachtenden op om de haren bijeen te vegen en dan zei de kapper altijd ‘Shukran, Habibi’. Ik vond dat nogal opvallend dat er dan zo’n liefkozende termen werden gebruikt. Hier heb ik mijn inspiratie uit gehaald."
In datzelfde boek breng je enkele portretten van LGBT-moslims uit België en Nederland. Hoe wordt er naar homoseksualiteit gekeken in de moslimgemeeschap?
"Eerst en vooral zou ik zeggen dat er niet zoiets bestaat als één moslimgemeenschap. Er zijn verschillende moslimgemeenschappen. De Vlaamse overheid heeft reeds statistisch onderzoek gedaan naar de aanvaarding van homoseksualiteit binnen Turkse, Marokkaanse, Poolse, Roemeense en Congolese gemeenschap. Hierin kwam naar voor dat de aanvaarding lager lag bij mensen met een migratieachtergrond dan ‘autochtone, witte’ Belgen. Wat je ook ziet is dat de aanvaarding lager ligt bij eerste generatie migranten dan bij mensen die hier geboren zijn. Ook is er een verschil tussen mannen en vrouwen, waarbij vrouwen hier meer positief tegenover staan dan mannen. Dat is een beetje silver lining, het geeft hoop naar de toekomst toe. Ik hoop dat volgende generaties hier wat positiever tegenover staan, wat eigenlijk ook een beetje onvermijdelijk is, aangezien ze er mee in aanraking gaan komen."
"Het blijft natuurlijk wel een taboe, toch zien we enkele veranderingen. Die gaan zeer traag, maar ze zijn er wel. Zo kwam er een aanvaarding dat het bestaat, maar de vraag blijft hoe dit een plaats krijgt binnen het geloof. Soms liggen hier religieuze redenen aan de grondslag van. Maar het kan ook zijn dat ouders wiens kinderen uit de kast gekomen zijn meer bezorgd zijn over hoe de gemeenschap hierover denkt. En vaak als het over homoseksualiteit en islam gaat, wordt de link meteen gelegd met religie, maar wordt de context van migratie buiten beschouwing gelaten. En dat is heel belangrijk, want door te migreren, ga je dingen uit je cultuur en religie uit land van oorsprong als meer of minder belangrijk ervaren. En wat ook vergeten wordt is dat binnen families met migratieachtergrond het familie-ideaal belangrijk is, omdat de ouders vaak hele grote offers hebben moeten maken om hun kinderen en kleinkinderen van een beter toekomst te voorzien. Dat verklaart dan waarom een heteroseksuele relatie zo belangrijk is, omdat het familie-ideaal in hun context belangrijker is. Een derde ding is dat ik denk dat het bij witte Belgen sociaal wenselijk is geworden om te zeggen dat ‘gay okay is’ en dat je het tegenovergestelde kan zeggen in de moslimgemeenschappen, dat het daar politiek correct is dat het niet oké is."
In je boek geven sommigen van je getuigen blijk van racisme en discriminatie binnen de LGBT community, hoe zie jij dat?
"Mensen verwachten dat niet dat er racisme en discriminatie voorkomen binnen de LGBT community. Maar ik denk dat dat is, omdat de LGBT community vandaag de dag een weerspiegeling van de maatschappij in het algemeen is en in die maatschappij komen racisme en discriminatie jammer genoeg vaak voor. Je ziet dat bijvoorbeeld op dating apps, het gaat het er heel rechttoe rechtaan aan toe. Bijvoorbeeld LGBT met Arabische roots zetten vaak hun herkomst in hun profielnaam of in hun beschrijving, terwijl witte LGBT's dat niet doen. En witte LGBT's zullen dan wel graag eens een one-night stand doen omdat het exotisch is, maar om een lange termijn relatie aan te gaan is dat wat moeilijker, want hoe leg je dat uit aan je ouders."
Waar kunnen hulpverleners of andere mensen terecht als ze hierover meer willen weten?
"Mijn eigen boek kan voor hulpverleners heel inzichtrijk zijn, omdat de verhalen de thema’s heel tastbaar maken en er zit toch een verscheidenheid in de verhalen. En met de kaders wordt de context beschreven, wat handig kan zijn. Het boek is niet heel dik, dus als je een hulpverlener bent met weinig tijd, is het een handig instrument om even snel door te nemen. Los daarvan is Merhaba zeker een interessante organisatie, omdat zij op hun website links hebben staan naar boeken, andere websites, YouTube, andere verenigen… Zij staan meestal ook open voor vragen of verwijzen je door. In mijn boek staan er achteraan ook nog bronnen, zo verwijs ik door naar enkele websites, podcasts en boeken, maar ook moskeeën en instituten die opgericht zijn door openlijk homoseksuele imams."
